نسخه کمیاب از افسانه شاه آرتور در جلد یک دفتر املاک پیدا شد!
به گزارش همشهری آنلاین و به نقل از یورونیوز، پژوهشگران در دانشگاه کمبریج بریتانیا در سال ۲۰۱۹ متوجه شدند که داخل جلد یک سند حقوقی مربوط به املاک، تکه‌ای از یک نسخه خطی مربوط به قرن سیزدهم یا چهاردهم قرار دارد. اما به‌دلیل آن‌که این قطعه به جلد کتاب دوخته شده بود، بررسی آن بدون آسیب زدن به اثر تقریباً غیرممکن به نظر می‌رسید.
برای رمزگشایی از این سند، تیمی از محققان با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته تصویربرداری سه‌بعدی و دیجیتال‌سازی غیرمخرب، موفق شدند این قطعه ارزشمند را بدون نیاز به باز کردن یا تخریب جلد، به‌صورت مجازی «باز کرده» و مطالعه کنند.
ایرِن فابری-تهرانچی، کارشناس فرانسوی نسخ خطی در کتابخانه کمبریج، درباره این پروژه می‌گوید: «اگر این کشف ۳۰ سال پیش رخ داده بود، شاید برای باز کردن نسخه آن را می‌بریدند و صاف می‌کردند.»
او اضافه کرد: «اکنون اما با نگه‌داشتن جلد در جای خود نه تنها به متن قرون وسطایی دست پیدا کردیم، بلکه به یک نمونه ارزشمند از سنت صحافی قرن شانزدهمی نیز دست یافته‌ایم.»
پژوهشگران با استفاده از آینه‌ها، منشورها، آهن‌رباها و تصویربرداری نوری با وضوح بالا صدها عکس از زوایای مختلف این تکه‌نسخه تهیه کردند و آن‌ها را مانند پازلی پیچیده کنار هم چیدند تا بتوانند نمایی کامل و خوانا از متن در اختیار داشته باشند.
بر اساس بررسی‌ها، این نسخه خطی بخشی از «سلسله افسانه‌های وولگات مرلین» است که در قرن سیزدهم به زبان فرانسوی کهن نوشته شده و روایت‌گر وقایع پس از تاج‌گذاری شاه آرتور است.
یکی از بخش‌های بازیابی‌شده، حضور مرلین در لباس مبدل در جشن «عروج مریم مقدس» در دربار شاه آرتور را روایت می‌کند.
در این بخش آمده است: «هنگامی که شادی در جشن به اوج خود رسید و کای، دربان سلطنتی، اولین غذا را برای شاه آرتور و ملکه گینه‌ویر آورد، مردی ظاهر شد که از هر مردی در سرزمین مسیحیان خوش‌سیماتر بود. او ردایی از ابریشم به تن داشت با کمربندی بافته‌شده از طلا و جواهراتی درخشان که نور آن اتاق را روشن می‌کرد.»
بیشتر بخوانید:
- معمای کهکشان مارپیچی ۱۲ میلیاردساله؛ آیا باید تاریخ کیهان را از نو نوشت؟
از این نسخه خاص تنها کمتر از ۴۰ نسخه‌ی دست‌نویس در سراسر جهان باقی مانده است و از آن‌جا که کاتبان قرون وسطی نسخه‌ها را با دست می‌نوشتند، هر نسخه منحصر به‌فرد و با ویژگی‌هایی متفاوت است.
نسخه‌ای که در کمبریج یافت شده، دارای سرواژه‌های تزیین‌شده قرمز و آبی است و پژوهشگران زمان نگارش آن را بین سال‌های ۱۲۷۵ تا ۱۳۱۵ میلادی تخمین زده‌اند.
خانم فابری-تهرانچی تأکید کرد که اهمیت این پروژه فقط در کشف یک متن خاص نیست، بلکه در توسعه روشی برای مطالعه غیرمخرب نسخه‌های خطی در صحافی‌های تاریخی است: «بسیاری از کتابخانه‌ها و آرشیوهای جهان با مشکل دسترسی به قطعات شکننده‌ای که در صحافی‌ها مدفون شده‌اند مواجه‌اند. این پروژه الگویی عملی برای دسترسی ایمن و بدون آسیب به چنین گنجینه‌هایی ارائه می‌دهد.»
شاه آرتور، چهره‌ای پرآوازه در فرهنگ و ادبیات اروپای قرون وسطی، در باور عمومی به‌عنوان رهبر افسانه‌ای بریتانیا شناخته می‌شود که در اواخر قرن پنجم و اوایل قرن ششم میلادی، در برابر هجوم ساکسون‌ها از سرزمینش دفاع کرد.
با این حال، مورخان معاصر معتقدند شاه آرتور شخصیتی تاریخی به معنای دقیق کلمه نبوده و روایات مربوط به او، آمیزه‌ای از افسانه‌های شفاهی، اسطوره‌های ملی و بازآفرینی‌های ادبی در طی قرون مختلف است.
