اجرای مقررات EU AI Act برای مدل‌های هوش مصنوعی عمومی آغاز شد

از امروز (۲ آگوست ۲۰۲۵)، مقررات تاریخی اتحادیه اروپا تحت عنوان EU AI Act وارد مرحله اجرایی شده است. یکی از بخش‌های کلیدی این قوانین، مربوط به مدل‌های هوش مصنوعی عمومی (General-Purpose AI یا GPAI) است که امروزه در ابزارهایی مانند ChatGPT و Gemini به کار گرفته می‌شوند.

مقررات EU AI Act چیست؟

مقررات EU AI Act یا قانون هوش مصنوعی اتحادیه اروپا، اولین چارچوب قانونی جامع در سطح جهان برای تنظیم و کنترل فناوری هوش مصنوعی است که توسط اتحادیه اروپا تدوین شده و از سال ۲۰۲۴ به تصویب رسیده و اجرای آن از سال ۲۰۲۵ آغاز شده است.

هدف اصلی EU AI Act چیست؟

هدف این قانون، حفظ ایمنی کاربران، حفظ حقوق بنیادین، افزایش شفافیت، و ارتقای اعتماد عمومی به فناوری‌های هوش مصنوعی است.

مقررات مهم برای مدل‌های عمومی (GPAI)

از سال ۲۰۲۵، مدل‌هایی مانند ChatGPT، Gemini، Claude و… که کاربرد عمومی دارند، ملزم به:

• افشای داده‌های آموزشی (تا حد ممکن)
• ارائه مستندات فنی، آزمایشات امنیتی و معیارهای عملکرد
• رعایت حقوق مالکیت فکری (Copyright)
• مقابله با تولید محتوای جعلی (مثل دیپ‌فیک)

شرکت‌ها باید در صورت عدم رعایت، منتظر جریمه‌هایی تا ۷٪ درآمد جهانی سالانه خود باشند.

مقررات EU AI Act برای مدل‌های هوش مصنوعی چه تغییراتی کرده است؟

بر اساس این مقررات، شرکت‌هایی که مدل‌های GPAI را توسعه می‌دهند یا آن‌ها را در بازار اروپا عرضه می‌کنند، ملزم به ارائه اطلاعات دقیق در مورد داده‌های آموزشی، مستندات فنی، امنیت مدل، سطح منابع محاسباتی مصرف‌شده و اقدامات مربوط به حفظ حقوق مالکیت فکری هستند.

شرکت‌ها یک سال فرصت دارند (تا ۲ آگوست ۲۰۲۶) تا خود را با این الزامات انطباق دهند. در غیر این صورت با جریمه‌هایی تا سقف ۷٪ از گردش مالی جهانی سالانه مواجه خواهند شد.

کد اخلاقی داوطلبانه

در کنار مقررات رسمی، اتحادیه اروپا همچنین یک کد داوطلبانه برای توسعه مسئولانه مدل‌های GPAI منتشر کرده است. این کد بر شفافیت، امنیت، جلوگیری از تبعیض، و رعایت قوانین کپی‌ رایت تأکید دارد.

چرا اجرای مقررات EU AI Act برای مدل‌های هوش مصنوعی تا این اندازه مهم است؟

این مقررات برای نخستین‌بار در سطح جهانی استانداردهایی مشخص برای توسعه و استفاده از مدل‌های هوش مصنوعی عمومی تعیین کرده‌اند. این اقدام می‌تواند الگویی برای سایر کشورها و سازمان‌های بین‌المللی باشد و مسیر توسعه مسئولانه و قابل اعتماد فناوری‌های AI را هموار کند.