راز دایناسور ۲۰۰ میلیون ساله | آیا این غول عظیم‌الجثه جد دایناسورهای گردن‌دراز است؟
همشهری آنلاین -یکتافراهانی : چگونه جمجمه‌ای که میلیون‌ها سال در دل خاک مدفون بوده می‌تواند پرده از رازهای دایناسورهای آغازین بردارد؟ دانشمندان در چین با کشفی شگفت‌انگیز، به دنبال پاسخ این پرسش هستند …
یک دایناسور جدید و اولیه توسط تیمی بین‌المللی از دیرینه‌شناسان به سرپرستی ویرجینیا تک پیدا شده و نام‌گذاری شده است. این اسکلت توسط یک دانشجوی فارغ‌التحصیل در دپارتمان علوم زمین فناوری ویرجینیا و دیگر دیرینه‌شناسان در طی دو حفاری، در سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۹ کشف شد. به طرز شگفت‌انگیزی، بیشتر اسکلت هنوز کامل است.
دایناسوری متعلق به گروه سوروپودومورف‌ها
در سال ۲۰۰۷، دیرینه‌شناسان در پارک ملی فسیل‌های دایناسور لوفِنگ در استان یون‌نان چین به کشف غیرمنتظره‌ای دست یافتند: یک جمجمه بزرگ و کاملاً سالم از گونه‌ای ناشناخته از دایناسورها. اما بررسی‌های دقیق این فسیل سال‌ها طول کشید و اکنون در پژوهشی جدید که در دسامبر ۲۰۲۴ منتشر شده است، دانشمندان نام این گونه جدید را Lishulong wangi گذاشته‌اند. این دایناسور که احتمالاً به ۱۰ متر طول می‌رسیده، متعلق به گروه سوروپودومورف‌ها است، اجداد همان دایناسورهای گردن‌دراز غول‌پیکری که بعدها بر زمین فرمانروایی کردند.
بیشتر بخوانید :
- کشف قدیمی‌ترین پرنده مدرن | پرده‌برداری از معمای تکامل بازمانده‌ای از عصر دایناسورها
- تنها در محاصره دایناسورها، در اولین پارک موزه تاریخی ایران؛ ژوراسیک
اهمیت کشف جدید
اما این کشف تنها به‌خاطر اندازه آن اهمیت ندارد. چگونه این جمجمه پس از ۲۰۰ میلیون سال این‌چنین سالم باقی‌مانده است، این دایناسور چه ویژگی‌هایی داشته و چرا کشف آن می‌تواند نگاه ما را به گذشته تغییر دهد؟
دایناسوری پیش از سور و پودهای غول‌پیکر
سوروپودومورف‌ها گروهی از دایناسورهای گیاه‌خوار بودند که از دوران تریاس تا اوایل ژوراسیک (بیش از ۲۰۰ میلیون سال پیش) در زمین زندگی می‌کردند. بعضی از آن‌ها اجداد مستقیم دایناسورهای سوروپود بودند؛ موجوداتی غول‌پیکر مانند برونتوسور و دیپلودوکوس که بعدها به بزرگ‌ترین جانوران خشکی زی تاریخ تبدیل شدند.
Lishulong wangi یکی از بزرگ‌ترین دایناسورهای غیرسوروپودومورف است که تاکنون در سازند لوفِنگ کشف شده. این منطقه، یکی از غنی‌ترین نقاط فسیلی برای کشف گونه‌های اولیه دایناسورهای گیاه‌خوار است و تاکنون هفت گونه‌ی دیگر از همین گروه در آن پیدا شده‌اند.
اسرار سالم باقی‌ماندن این فسیل
یکی از شگفتی‌های این کشف، وضعیت استثنایی فسیل است. جیان – نان ژانگ، دیرینه‌شناس آکادمی علوم چین توضیح می‌دهد جمجمه این دایناسور به طرز فوق‌العاده‌ای سالم مانده و این موضوع را به شرایط رسوبی منطقه نسبت می‌دهد. در آن دوران، دریاچه‌ها و رودخانه‌های منطقه لوفِنگ با رسوبات ریزدانه‌ای از جنس خاک رس، ماسه و سیلت پر شده بودند. این رسوبات، بقایای این دایناسور را از فرسایش حفظ کرده و فرایند سنگواره شدن را تسریع کرده‌اند.
راز ستون فقرات این فسیل
به گزارش سایت livescience این فسیل تنها شامل جمجمه و ۹ مهره گردنی است و البته استخوان‌های اندام‌های حرکتی آن پیدا نشده‌اند. به همین دلیل هنوز مشخص نیست این دایناسور دوپا (مثل تیرانوسور) بوده یا چهارپا (مثل برونتوسور).
اما دانشمندان با بررسی نزدیک‌ترین خویشاوند این دایناسور، یعنی یونانوسور، حدس می‌زنند که Lishulong wangi احتمالاً حالتی بینابین داشته و می‌توانسته بین حرکت روی دوپا و چهارپا تغییر وضعیت دهد. این تطبیق‌پذیری در حرکت، می‌توانسته به بقای این دایناسور کمک کند.
غذای این غول گیاه‌خوار!
چیان -نان ژانگ در مصاحبه‌ای با Live Science توضیح می‌دهد این دایناسور مانند دیگر هم‌گروهانش، یک گیاه‌خوار بزرگ بوده است. غذای اصلی او احتمالاً شامل گیاهانی مانند سرخس‌ها، سیکادها، جینکوها و مخروطیان بوده است؛ گیاهانی که در آن دوران بر زمین تسلط داشتند.
چگونگی مرگ این دایناسور
پژوهشگران معتقدند این دایناسور در زمان مرگ یک فرد بالغ بوده است. شواهد نشان می‌دهند که استخوان‌های جمجمه و مهره‌های گردنی او کاملاً رشد کرده و جوش‌خورده بودند که نشانه‌ای از بلوغ کامل در دایناسورها به‌حساب می‌آید.
اما دلیل مرگ او همچنان یک معمای بزرگ است. چون فقط جمجمه و مهره‌های گردنی این دایناسور پیدا شده‌اند، دانشمندان معتقدند احتمالاً بدن او پس از مرگ توسط جریان‌های آبی جابه‌جا شده و بقیة اسکلتش در نقطه‌ای دیگر از بین رفته است.
تصورات اشتباه در مورد دایناسورهای گیاه‌خوار
کشف Lishulong wangi اطلاعات ارزشمندی دربارة تکامل دایناسورهای گیاه‌خوار در اوایل ژوراسیک ارائه می‌دهد. تا پیش‌ازاین، دانشمندان تصور می‌کردند که دایناسورهای اولیه این گروه، نسبتاً کوچک بودند، اما کشف این‌گونه نشان می‌دهد که برخی از آن‌ها به‌اندازه‌ای بسیار بزرگ‌تر از آنچه قبلاً تصور می‌شد رسیده بودند.
علاوه بر این، سلامت بی‌نظیر جمجمه و مهره‌های گردنی این دایناسور، فرصتی نادر را برای بررسی جزئیات آناتومی و سبک زندگی این موجود شگفت‌انگیز فراهم می‌کند.
رازهای باقی‌مانده در انتظار کشف!
دایناسورها هنوز هم پس از میلیون‌ها سال، ما را شگفت‌زده می‌کنند. Lishulong wangi نه‌تنها یکی از بزرگ‌ترین دایناسورهای غیرسوروپود کشف‌شده است، بلکه نشان می‌دهد دوران اولیه ژوراسیک، دوره‌ای پر از دایناسورهای غول‌پیکر بوده است.
اما هنوز سؤالات زیادی باقی‌مانده‌اند؛ آیا بقایای بیشتری از این دایناسور در اعماق خاک مدفون است؟ آیا کشفیات آینده می‌توانند اطلاعات دقیق‌تری درباره نحوه زندگی و مرگ این موجود ارائه دهند؟
دانشمندان همچنان در حال جست‌وجو هستند. شاید پاسخ این پرسش‌ها در آینده‌ای نه‌چندان دور، از دل زمین بیرون بیایند.
