فروشندگان مردد، خریداران سردرگم؛ بن‌بست معاملاتی در بازار خودرو
بازار خودروی ایران طی یک سال گذشته با نوسانات شدید قیمتی، کاهش معاملات و رکود گسترده مواجه شده به شکلی که خریداران و فروشندگان در لاک انتظار فرو رفته‌اند.
به گزارش خبرنگار مهر، بازار خودروی ایران در یک سال گذشته شاهد یکی از پرچالش‌ترین دوره‌های خود بود؛ دورانی پر از تلاطم‌های قیمتی، رکود خرید و فروش، تغییرات سیاست‌گذاری و ورود خریداران به فاز انتظار.
نوسانات شدید قیمتی
در ابتدای سال ۱۴۰۳، قیمت خودروها همچون سال‌های پیشین روند صعودی خود را حفظ کرد. به‌طور میانگین، قیمت خودروهای داخلی در سه‌ماهه اول سال حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش یافت؛ به عنوان نمونه، پراید ۱۱۱ از حدود ۲۵۰ میلیون تومان در فروردین ۱۴۰۳ به بیش از ۳۲۰ میلیون تومان در تیرماه رسید. پژو ۲۰۷ دنده‌ای نیز از حدود ۵۸۰ میلیون تومان به ۷۰۰ میلیون تومان نزدیک شد.
اما از تابستان ۱۴۰۳، روند صعودی متوقف شد و بازار به تدریج وارد فاز رکودی شد. عواملی چون کاهش نرخ ارز (از حدود ۶۰ هزار تومان به ۴۸ هزار تومان)، افزایش عرضه در سامانه یکپارچه فروش خودرو و محدودیت واردات خودروهای کارکرده باعث شد تا قیمت‌ها در ماه‌های پاییز و زمستان به‌صورت خزنده کاهش یابد. در بهمن ۱۴۰۳، بازار به نوعی قفل شد و کاهش تقاضا باعث شد قیمت خودروها حتی نسبت به تابستان حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد افت کند.
رکود در معاملات؛ خریداران در لاک انتظار
یکی از ویژگی‌های بارز بازار خودرو در این بازه، کاهش محسوس خرید و فروش بود. بررسی میدانی نمایشگاه‌های خودرو در شهرهای بزرگ نشان می‌دهد که میزان معاملات نسبت به مدت مشابه سال قبل، بیش از ۵۰ درصد کاهش یافته است.
علت اصلی این رکود را می‌توان در کاهش قدرت خرید مردم، نوسانات نرخ ارز، تورم عمومی و عدم پیش‌بینی‌پذیری آینده اقتصادی دانست. خریداران ترجیح دادند منتظر کاهش بیشتر قیمت‌ها یا ورود خودروهای وارداتی بمانند.
تغییر رفتار فروشندگان: آگهی زیاد، فروش کم
نکته قابل توجه آنکه در سامانه‌های آنلاین فروش خودرو، حجم آگهی‌ها به شکل قابل توجهی افزایش یافت، اما نرخ تبدیل آگهی به معامله بسیار پایین ماند.
فروشندگان، به‌خصوص در نیمه دوم سال، اغلب خودروهای خود را با قیمت‌های بالاتر از عرف بازار آگهی می‌کردند، ولی در عمل تمایلی به فروش با قیمت‌های پایین‌تر نداشتند. این موضوع بازار را وارد فاز سردرگمی قیمتی کرد.
ورود خودروهای وارداتی و تأثیر محدود بر بازار
از سویی دیگر اگرچه با اجرایی شدن مصوبه واردات خودرو موجی از امید در میان مصرف‌کنندگان به وجود آمده بود اما با این حال، تعداد کم خودروهای واردشده، تعرفه‌های بالا و قیمت نهایی قابل توجه آن‌ها باعث شد تأثیر چندانی بر بازار نگذارد زیرا این قیمت‌ها همچنان از توان خرید اکثریت مردم خارج است.
همچنین در حال حاضر سهم خودروهای چینی در بازار ایران بیش از هر زمان دیگری افزایش یافته و شرکت‌های مونتاژکننده داخلی مدل‌های متنوعی از خودروهای چینی را با شرایط فروش اقساطی یا نقدی وارد بازار کردند. با این حال، استقبال از این خودروها به دلیل قیمت بالا و هزینه نگهداری سنگین، محدود بوده و است.
به عنوان نمونه خودروهایی نظیر فونیکس FX، دیگنیتی و FMC T5 با قیمت‌هایی بیش از ۱.۵ میلیارد تومان روانه بازار شدند، اما به گفته کارشناسان، این خودروها با هزینه نگهداری بالا و خدمات پس از فروش ضعیف، نتوانستند نظر عموم را جلب کنند.
افزایش هزینه نگهداری
نکته قابل توجه آنکه یک دیگر از دغدغه‌های جدی مالکان خودرو، افزایش هزینه‌های نگهداری و تعمیرات بود. قیمت قطعات یدکی است؛ به عنوان نمونه قیمت این کالاها در سال ۱۴۰۳ به‌طور متوسط بیش از ۷۰ درصد افزایش یافت.
خدمات پس از فروش، به‌ویژه برای خودروهای چینی، با نارضایتی‌های گسترده مواجه شد؛ برخی قطعات تا چند ماه در بازار پیدا نمی‌شد و قیمت برخی قطعات کلیدی تا دو برابر افزایش یافت.
وعده‌های بی‌نتیجه و سیاست‌های نیمه‌کاره
دولت در ابتدای سال ۱۴۰۳ وعده واردات گسترده خودروهای کارکرده و نو، حذف قرعه‌کشی و افزایش تولید را مطرح کرد. با این حال، تنها بخش کوچکی از خودروهای وارداتی به بازار عرضه شد و از سویی دیگر تولید برخی خودروسازان حتی کاهش یافت.
در واقع کاهش تولید برخی خودروسازان مانند ایران‌خودرو و سایپا در نیمه دوم سال و مشکلات تأمین قطعات، مانع از افزایش عرضه شد. همچنین، شفافیت در قیمت‌گذاری و مبارزه با سوداگری در بازار به نتیجه مشخصی نرسید.
بنابراین واردات اندک و قیمت تمام‌شده بالا، نتوانسته تأثیر ملموسی بر کنترل قیمت‌ها داشته باشد.
چشم‌انداز بازار
بازار خودرو ایران از سال ۱۴۰۳ به این سو شاهد یک چرخه کامل از افزایش قیمت، رکود، و ثبات نسبی بود. خریداران محتاط‌تر شده‌اند، فروشندگان بلاتکلیف‌اند و سیاست‌گذاران همچنان در آزمون ساماندهی بازار قرار دارند.
در حال حاضر نیز بازار خودرو همچون ماه‌های قبل همچنان در وضعیت رکودی قرار دارد. البته قیمت‌ها از ثبات نسبی برخوردارند، اما نشانه‌ای از رونق در معاملات دیده نمی‌شود. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که در صورت تداوم روند کاهشی نرخ ارز و تثبیت شرایط اقتصادی، قیمت خودروها در نیمه اول ۱۴۰۴ می‌تواند تا ۱۰ درصد دیگر کاهش یابد. همچنین به گفته فعالان بازار خودرو، در صورت تحقق وعده‌های دولت مبنی بر واردات گسترده خودرو اعم از نو و کارکرده و حذف موانع تولید، می‌توان به بهبود نسبی بازار در نیمه دوم سال امیدوار بود.
به گزارش مهر، بازار خودرو ایران در یک سال گذشته، تصویر روشنی از بی‌اعتمادی مصرف‌کنندگان، نبود سیاست‌گذاری مؤثر و ناتوانی در پاسخ‌گویی به نیاز واقعی مردم را نشان داد به گونه‌ای که به نظر می‌رسد این بازار در یک بن‌بست روانی و اقتصادی قرار گرفته که خروج از این وضعیت، نیازمند اصلاحات بنیادین، برنامه‌ای شفاف، عملی و همراه با اعتمادسازی است؛ چیزی که در سال ۱۴۰۳ محقق نشد، اما هنوز برای ۱۴۰۴ دیر نیست.
